Daha önce SOLID prensiplerini anlatırken bahsettiğimiz Dependency Inversion Principle yani bağımlılıkların tersine çevrilmesi prensibinin nasıl gerçek örnekler üzerine implement edileceğinden bahsedeceğim. Bu prensip altında kullanılan ve birbirleri ile karıştırılan konuların üzerinden geçeceğim.
İyi bir yazılım sistemi geliştirirken kullandığımız elemanlar birbirlerine az bağımlı (loosely coupled) olmalıdır. OOP ile geliştirdiğimiz nesneler esnek olmalıdır ve birbirlerine az bağlı olup değişimlerden az etkilenmelidir. Sistem reusable olmalıdır, kodlar ise encapsulated olacak şekilde geliştirilmelidir. Herhangi bir component diğer bir component’in ne yaptığı ile ilgilenmemelidir.
En Kullanışlı 2 yöntem abstraction ve interface yapıları ile inşa etmektir. Eğer componentler ileride değişikliğe uğrayacak ise onları concrete tanımlamak yerine, interface yardımı ile oluşturmalıyız.
Aşağıdaki resme bakarak genel kavramlar daha iyi netleşmektedir.
Dependency Inversion Principle (DIP): Yazılım geliştirirken kullanılan SOLID prensiplerinden biridir. Bir sistemin nesnelerinin birbirlerine olan bağımlılıkların az olması için yapılması gerekenleri anlatır. Ancak nasıl gerçek uygulamalar üzerinde uygulanacağını (problem çözümünü) anlatmaz. Bize tanımlama yapar.
Yüksek seviyeli componentler tanımlama yapar ve alt seviyeli componentler onlara bağlı olur. Yani üst componentler alt componentlere bağlı olmaz. Böylece tam tersi olur, bağımlılıklar ters çevrilerek sistem esnek olur. Hem üst seviye, hem de alt seviyeli componentler abstractionlara (soyutlamalara) bağlı olur.
“Abstractions should not depend on details, Details should depend on abstractions.”
Özet olarak DIP prensibi bize sistemin loosely coupled, bağımsız, modüler ve test edilebilir olması gerektiğini söyler.
Inversion of Control (IoC): DIP prensibini uygulayan tasarım şablonudur. Herhangi bir yapıyı yöneteni invert etmektedir. Sınıf veya sistem içerisindeki herhangi bir modülün kullanacağı bağımlılıkları dışarıdan üretip kullanması gerektiğini söyler. Soyutlama yapmamızı sağlar.
Eğer alt seviyeden bağımsız bir üst seviye component oluşturmak istiyorsak, alt seviye componentlerin nesne oluşturmaması için kontrolü invert edip nesne oluşturma işini üst seviye componentler tarafından yapılmasını sağlamalıyız.
IoC yapmak için 3 yol bulunur. (Yukarıda olan şemada 2 yol bulunuyor.)
- Interface inversion (Interfaceler invert ediliyor.)
- Flow inversion (Akışı invert et)
- Dependency creation & binding (kendi içinde 3’e ayrılır. en çok kullanılan yöntem DI)
Dependency Injection (DI): IoC pattern’ı uygulamak için yapılmış implementasyondur. Bağımlı nesneleri oluşturma ve bağlama işini sınıfın içinde değil dışarıda yapmaktadır.
Normal şartlarda herhangi bir sınıfın kullanacağı sınıflar, o sınıfın içerisinde tanımlanır. Böylece sınıf, oluşturulan nesnelere bağımlı olur (Tightly coupled). Dependency injection kullanarak bu bağımlı nesneler dışarıda oluşturulur. 3 tane yolu vardır. Kendimiz DI yönetimi oluşturabileceğimiz gibi hazır olarak kullanılmaya hazır IoC framework yapılarından birini kullanarakta yapabiliriz.
- Constructor Injection: Sık kullanılan bir DI yoludur. Dışarıda oluşturulan bağımlılıkları, aktarılmak istenen sınıfa constructor üzerinden göndeririz. Repository sınıfı içerisinde sadece Save() metodu olan boş bir sınıftır ve IRepository interfaceden türetilmiştir. Main içerisinde oluşturulan repository nesnesi, transaction nesnesine constructor ile enjekte ediliyor. Dbrepository yerine farklı bir repository bağlasak bile transaction sınıfı bağımlı olmadığından sıkıntı olmayacaktır. Çünkü transaction sınıfı içerisinde repository interface ile tanımlanmıştır.
- Setter Injection: Sınıf içerisinde bağımlı sınıfı örneklemek için kullanılacak bir değişken tanımlanır. O değişken set edilerek bağımlılık enjekte edilir. Transaction içerisinde tanımlanmış Repository değişkeni main içerisinde nesne tanımlanırken set ediliyor.
- Interface Injection: Fazla kullanılan bir yol değildir. Inteface içinde metod oluşturulur ve bağımlılık o metod ile aktarılır.
Ioc Container: Dependency Injection yapmak için kullanılan frameworklere denir. Nesne oluşturmasını denetler ve nesnelerin yaşam döngülerini kontrol eder. Sistem çalıştığı zaman ihtiyaç olan bağımlı nesneleri doğru şekilde üretir. C# ile kullanılan IoC containerlar aşağıda gösterilmiştir.
Kaynakça
Ekin Yucel 